Cocuklarimiz bize mi ait? (Turkish blog)

Hem Turkiye’de hem ABD’de yasamis biri olarak hangi tarafta ne iyi, ne kotu onlari sentezlemek icin ogrenmeyi ve gozlemlemeyi seviyorum. Tabii bu “iyi” veya “kotu” herkese gore degisir eminim. Her ulkenin, kulturun guzel ve zor taraflari var suphesiz. Bazilarimiz kulturumuzu oldugu gibi yurt disina tasiyip, yeni yasadigimiz yerde yeni birsey ogrenmek istemeden kendi kendimize kalmayi seviyoruz. Ben ise tam tersi; geldigimden beri neler ogrenebilirim, daha guzel ve mutlu yasamak icin burda insanlar ne yapiyor diye yasiyorum her gun. Bu yuzden de ogrendigim ve bana olumlu etkisi olan herseyi paylasma istegim var. Bir kisminiz hatirlarsiniz ilk senelerde ozellikle her gelisimde ne ogrendiysem anlatayim diye hepinizi eve toplardim. Sonra yazmaya basladim. Sonra kitap oldu. Sonra seminerler yapmaya basladim. Bu ogrenme ve paylasma sureci devam ediyor benim icin.

Ornegin cocuk yetistirirken baska memlekette olmak ne kadar zor. Bir orda gorduklerin var, bir kendi yetistirilme seklin, bir de bambaska bir kulturde gozlemlediklerin. Bir kismi celiskili tabii. Oglumu buyuturken ikilemde kaliyordum oraya gore mi buraya gore mi davranmaliyim; ona donup “bazen en dogrusu nedir ben de bilmiyorum” dedigimi cok net hatirliyorum.

Ogrendigim ve burada daha iyi anladigim sey cocuklarimizin bize “ait” olmadigi. Buraya gelmeden de bunu cok iyi anlayan, uygulayan anne babalar var mi? Tabii ki. Buradan mi, kendi yasadiklarimdan mi, yasimdan mi bilmiyorum benim bakisim degisti anne babaliga.

Buradaki veya yabanci anne babalari “soguk insanlar, cocuklarini bizim kadar sevmiyorlar” diye elestiren cok duydum; ben katilmiyorum buna. Gozlemlerimden anladigim su: Herkes, akil ve ruh sagligi yerinde oldugu surece cocuklarini cok ama cok seviyor, iyi bakiyor, herseyi ogretmeye calisiyor. Burda gordugum fark o insan minnacikken bile ayri bir birey olarak goruyorlar, buyuk insan gibi konusuyorlar. Cocuga saygi var, sadece sevgi degil. Her turlu fikir ona da soruluyor. Her aile kararinda onlarin ne dusundugu de onemli. “Sen cocuksun karisma, konusma” asla yok. Bizde halen cok yaygin olan cocugum bana "ait", buyuyunce de bana bakar anlayisi bize gore cok cok daha az bence. Hele 18 ve 21’den sonra cidden yetiskinlerden bir farklari yok. Okul ve yasama paralari ailedense tabii para harcamalarina, anne baba evinde yasiyorlarsa evde bazi kurallara uymalarini beklemek en dogal haklari ama diger her turlu karar onlarin. Biz halbuki ihtiyac olmayan durumlarda da karismaya devam etmeyi seviyoruz. Onerilerde bulunmak, bazi konularda uyarmak, yanlis yola gittiklerinde durdurmaya calismak tabii dogal ama bundan fazlasi saglikli degil. Veya sadece kendi sectigimiz yolu onlara onermek veya kendi basari tanimimizi onlara “en iyisidir bu diye” diretmek. Kendi hatalarini kendileri yaptikca daha iyi ogreniyorlar, aslinda hepimiz oyle. Ama bize yanlis gelen seyi yaparken seyretmesi de kolay degil elbette. Onlar canimizdan bir parcamiz.

Kisacasi cocuklar bize “ait” degil. Onlar da kendi hayatlarini, ailelerini kuracaklar, kendi hayallerini gerceklestirecekler. Normali bu. Onlara kendi yapamadiklarini zorlayan, kendi hayallerini onlarda gerceklestirmek isteyen bence bize gore daha az burada. Cunku yine birey olarak gordukleri icin ona ve kararlarina saygilari var. Belki 18de herkes kendi basina hic desteksiz yasamaya hazir degil. Anne baba destegini insanin arkasinda hissetmesi bizim iyi yaptiklarimizdan bence. Zaten burada da zannedildigi gibi 18inde kapiya koymuyorlar kimseyi, sadece daha fazla sorumluluk almalarini isteyip hayata hazirliyorlar. Boyle yetistirilen cok genc gordum, cidden de hayati goguslemeye daha hazir gorunuyorlar. En iyisi arada bir dengeyi bulmak, ne bizim gibi tumuyle ustlerine dusmek ve onlari bize “ait”gormek, ne de 18inde "tamam sen birey oldun herkes kendi yoluna" demek.

Oglumu Turkiyeye getirdikce en buyuk gozlemlerinden biri sorulari ona degil bana sormalariydi. “Hakan okulundan memnun mu?”” Hakan bu aralar neyi seviyor? “ O halbuki yanimda, bu soruyu soranlarin karsisinda. Bu haraket bile onlari kac yasinda olursa olsun “cocuk”, “herseyi bilmez” gibi gormekle ilgili bence. O soylemese ben de farkinda degilim tabii. Ben de oyle buyumusumdur eminim. Ama hakli buluyorum. Burada kiralik evlere bakarken bir saticinin, onun da evi begenip begenmedigini, onun goz hizzasina egilerek sordugunu hatirliyorum.

Ben cocuklarimizi biz dunyaya getirdik diye bize ait olduklarini dusunmenin haksizlik ve hatta bencillik oldugunu dusunuyorum. Bizde ask ve sevgi yaninda, suclu hissetirme ve manevi baski yapmak halen cok. Sitem ederek. "Yeterince aramadin" diyerek. "Benim sevdigim, senin icin en uygun aktiviteyi nasil sevmezsin?" diyerek. 23 yasinda birine "niye evden ayriliyorsun?" diyerek ve ustumuze alinarak. Onlara bu yuku vermek bence sakincali. Biz sanata cok merakliysak ona da tanitalim, spora merakliysak onu da. Elimizden geldigince herseyi onlara gostermek sahane ama biz sporcuyuz diye onun da olmasini veya sevmesini beklemek, sanati bizim kadar onemsemiyor diye onu farkli veya birseyi eksik gibi hissettirmek yanlis diye dusunuyorum. Bunlar ileriki yaslarda kendini begenmemeye, kendiyle ilgili bir suru suphe duymaya, anne babaya karsi kotu hissetmeye, cekingen olmaya, kendi ne istedigini bilememeye sebep oluyor.

Bizim cevrenin cocuklarinin cogu Amerika, Avrupa ve Kanada’da bir suru yabanci ile okurken ve yasarken baska sorunlar da var tabii. En guzel ask yasayacaklari yasta buradalar. Gonul bu herkese konabilir. Onlara “sadece Turk bul” demek de cok haksizlik degil mi? Evet onlari yine koruma icgudusu ile yapiyoruz belki ama kim garanti edecek Turkle daha mutlu olacaklarini? Benim etrafimda cok ornek var yabanci ile evli olup mutlu olan, ama Turkle evlenip hemen bosanan. Bunun da bir garantisi yok. Formulu yok bu sevda islerinin. En guzel dilek cok mutlu olacaklari, onlarin kiymetini bilecek, iyi davranan insanlar olsun hayatlarinda demek.

Eger kendimize donup sorarsak en cok ne istiyoruz onlar icin? Saglikli olmalari, mutlu olmalari. Cocuklarinizi okul, es secimleri vb konularinda elestirip hem kendinizi hem de cocugunuzu uzdugunuz bir anda gidip cocugu hasta olan veya cocugunu kaybetmis bir anne babaya isterseniz sikayet etmeyi deneyin. Kendini halinize sukredeceksiniz. Evet hepimiz cocuklarimiz icin en iyisini istiyoruz. Cok da dogal. Hic dusmesinler, hic aci cekmesinler, hic zorlanmasinlar; onun icin de bizim daha uzun hayat tecrubemizden faydalansinlar, bizi ve onerilerimizi hep dinlesinler. Ama kendinizi hatirlayin o yasta. Dinliyorduk tabii icimizde yer de etti belki ama yine istedigimiz yaptik veya onlarin istedigini harfiyen uygulasdiysak da bazen sonradan pisman olduk, kendimizi yasayamadik. Sonucta onlara kendileri olma sansini vermezsek aldigimiz en buyuk risk nedir? Onlarla iletisimimizin bozulmasi. Cunku dikkat edin, hepimiz elestirilmeyecegimiz, cok tepki gosterilmeyecegini bildigimiz insanlarla gerceklerimizi paylasiyoruz. Onlar bizden kotu tepki alacaksa, onlar da bize degil baskalarina acilacaklar. Yani kalbimiz birsey derken, bir taraftan da gelecekteki iliskimiz icin aklimizi da derveye sokmamiz gerekiyor.

Her normal anne, baba cocugunu cok gormek ve yaninda olmasini istemekte, hatta ileride yaslaninca yani basinda olacagini hayal etmekte hakli, ama onlari cidden kendimiz icin mi doguruyoruz? Yoksa kendi kendilerine yeten, sevmeyi, sevilmeyi bilen, kendi hayallerinin pesinden kosabilen, cesaretli, mutlu bireyler olarak yetistirip dunyaya hediye etmek icin mi? Geri geliyorlarsa, bizi arayip soruyorlarsa ne mutlu bize. Bazi seyleri dogru yapmisiz demektir. Anne babalik gibi baska bir ozveri yok bu dunyada bu kesin. Ben bunlarin hepsini uygulayabildim mi? Hayir. Sevgimizi asla hic esirgemeden, geri planda destek oldugumuzu bilerek onlari birey olarak gormek ve "ne istersen basarabilirsin, kendi hayalini ve amacini bul biz yanindayiz" demek bana cok dogru geliyor. Kimse bu yazdiklarima kolay seyler demiyor, hele de 18 yasindaki cocuklarini dunyanin obur ucuna gonderenlere.

Dedikleri gibi onlara guzel kanatlar takabilelim ki hem evden ucabilsinler, hem de istediklerinde geri gelebilsinler.